Ορθολογισμός ή εμπειρισμός;

Ο Ντεκάρτ δηλώνει εξαρχής πως δεν πρέπει να θεωρούμε τίποτε αληθινό αν δεν το έχουμε γνωρίσει με σιγουριά και σαφήνεια ως τέτοιο.
Γι' αυτό και προσπάθησε να αποδείξει τις φιλοσοφικές αλήθειες με τη "μαθηματική μέθοδο" και τη χρήση της ανθρώπινης λογικής. Μόνο αυτή μπορεί να μας εξασφαλίσει σίγουρες γνώσεις! Θεωρείται, έτσι, ιδρυτής του σύγχρονου ορθολογισμού.
Για τον Γάλλο φιλόσοφο των αρχών του 17ου αιώνα, ο τρόπος που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται τα φαινόμενα και τα αντικείμενα δεν εγγυάται καμία απολύτως ασφάλεια. Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τις αισθήσεις μας γιατί είναι παραπλανητικές.
Για το μόνο πράγμα που είναι σίγουρος είναι το γεγονός πως αμφιβάλλει για όλα. Αφού, όμως, αμφιβάλλει αυτό σημαίνει πως σκέφτεται. Τούτη είναι η δεύτερη βεβαιότητα. Κι αφού σκέφτεται, τότε είναι ένα σκεπτόμενο πλάσμα, ένα πλάσμα που υπάρχει.
Οπότε ... "σκέφτομαι άρα υπάρχω"! Ή, στα λατινικά, "cogito, ergo sum"!
Την ίδια εποχή στην Αγγλία κάποιοι άλλοι φιλόσοφοι (Βάκων, Τζον Λοκ κλπ) απέρριπταν τον ορθολογισμό και υιοθετούσαν τον εμπειρισμό.
Κατά τη γνώμη τους "τίποτα δεν χωράει στον ανθρώπινο νου εάν πρώτα δεν γίνει αντιληπτό με τις αισθήσεις".
Γι' αυτό έλεγαν πως οι ψυχές των νεογέννητων παιδιών είναι "άγραφοι πίνακες" (tabula rasa) όπου εγγράφονται οι εμπειρίες και στη συνέχεια, με την αγωγή, χαράσσονται πάνω τους οι λογικές και ηθικές αρχές...